Zo voorkom je vrijetijdsziekte

Na een jaar hard werken en een overvolle sociale agenda is ie daar: de welverdiende vakantie. Je hebt reikhalzend uitgekeken naar dat ontspannen moment op een zonnig terrasje, vlak aan zee, met een spannend boek. Maar de eerste paar dagen van je vakantie voel je je helemaal niet zo lekker. Je zit niet op dat zonnige terrasje maar ligt moe in bed met hoofdpijn, in een te warme hotelkamer met alleen maar muggen om je heen. Wees gerust: je bent niet de enige en er is iets aan te doen.

Wat is vrijetijdsziekte?

Je bent niet de enige die dit overkomt en het heeft zelfs een naam: vrijetijdsziekte. Ziek tijdens je vakantie of in het weekend. In plaats van een ontspannen gevoel ben je moe en heb je hoofdpijn, koorts of griepklachten. Vooral mensen met een zware, verantwoordelijke baan lijden aan dit omgekeerd Kortjakje-syndroom. Vrijetijdsziekte heeft volgens hoogleraar gezondheidspsychologie Ad Vingerhoets van Tilburg University, te maken met de invloed van stresshormonen op het immuunsysteem.

Als je onder druk staat, pompt je lichaam adrenaline en cortisol rond. Dit versterkt je afweer een tijdje maar als de stress wegvalt, wordt je afweersysteem minder. Dan kun je eerder ziek worden.

Wie krijgt het?

De kans dat je de vrijetijdsziekte of het omgekeerd Kortjakje-syndroom krijgt, is ook echt afhankelijk van andere factoren, zoals je persoonlijkheid. Collega’s die een hoge werkdruk hebben, heel betrokken zijn en een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben, lijken gevoeliger te zijn voor de vrijetijdsziekte. Dit geldt ook voor mensen die perfectionistisch zijn en voor workaholics. Maar vooral voor werknemers die denken dat ze onvervangbaar zijn of hun baan ontzettend belangrijk vinden.

            Het omgekeerd Kortjakje-syndroom kan dus ook een uitnodiging zijn om het op je werk, in je dagelijks leven rustiger aan te doen.

Sporten helpt

Een pasklare oplossing voor dit fenomeen is er niet. Nóg niet. Onderzoekers van de Tilburg University hebben aangetoond dat sporten de overgang van werk naar vrije tijd kan versoepelen. Balans in je dagelijks leven - met sporten regelmatig op het programma - zorgt ervoor dat het niet ‘mis gaat’ op reis. Een inkoppertje misschien, maar je zou dus je levensstijl tijdens je vakantie ook goed onder de loep kunnen nemen. Die heerlijk gekoelde prosecco bij je favoriete pizza is niet verkeerd. En ja uitslapen klinkt als een geschenk en staat voor velen synoniem voor vakantie. Maar juist door plots een levensstijl aan te houden die haaks staat op je ‘normale’ leven kan fysiek en metaal de boel behoorlijk in de war schoppen. De kunst is om de omslag voor je lichaam niet te groot te maken. Het omgekeerd Kortjakje-syndroom kan dus ook een uitnodiging zijn om het op je werk, in je dagelijks leven rustiger aan te doen.

De deskundige tipt

Herkenbaar allemaal? Voor je 5 praktische tips voor een relaxte vakantie van Joan Boelens, bewegingsdeskundige en directeur van Bewegingscentrum Leeuwarden.

Eindelijk vakantie: tijd om op te laden. Hoe kan het toch dat veel werknemers nog geen stap in het vliegtuig hebben gezet of ze zijn al ziek?

“In ons westerse klimaat hebben mensen het altijd druk. Ze nemen onvoldoende tijd voor de overgang van hard werken naar ineens niet meer werken. Het ritme wordt ineens helemaal anders. Een lichaam is niet alleen fysiek maar ook mentaal ingesteld op ritmes en dat wordt dan ineens doorbroken. Als mensen op vakantie gaan dan zijn ze vaak mentaal nog niet op vakantie.

Hoe kunnen we de vrijetijdsziekte voorkomen?

“We zijn in Nederland vaak gericht op anderen en op alles buiten onszelf. Maar het is goed om meer tijd voor uzelf te nemen en een goede balans te vinden. Daarnaast is de mentale voorbereiding op een vakantie ook erg belangrijk. Veel mensen gaan niet goed voorbereid op vakantie. Op het moment dat ze in de auto stappen dan denken ze ook pas aan hun vakantie. Vrouwen zijn vaak al een aantal weken voor de vakantie met de voorbereiding bezig. Mannen doen dat het liefst vijf minuten van tevoren.”

Hoe kunnen we als vakantieganger stress lekker thuislaten?“

"Begin met fysieke reflectie. Start met de vraag ‘Neem ik wel eens tijd voor mezelf?’ Je kunt beginnen met mindfulness of met hobby’s die je ontspannen zoals (hard)lopen of een creatieve cursus. Maar je kunt ook gewoon even lekker in de tuin gaan zitten met een kop koffie. En begin de dag met een compliment.”

Vertel, ga jij altijd ontspannen op reis?

“Vroeger ging ik absoluut niet ontspannen op reis. Ik weet nog dat we naar Zweden op reis gingen. Zo’n 200 kilometer voor aankomst moest ik het stuur overgeven aan mijn vrouw. Ik was beroerd en voelde me helemaal niet lekker. Dat had niet zo zeer met de reis te maken, maar met de overgang van werk naar ontspanning. Tegenwoordig doe ik dat helemaal anders. Ik sta half zeven op en wandel dan een uur met onze hond. Deze tip geef ik ook graag: deel je activiteiten efficiënt in. Zorg dat je in je agenda ook tijd voor jezelf claimt. Je kunt dit bijvoorbeeld doen door tijdens je lunch te gaan wandelen.”

En bij thuiskomst willen we het vakantiegevoel zo lang mogelijk vasthouden. Hoe doe je dat?

“Tijdens vakanties worden vaak ervaringen opgedaan die ontspannen. Die een vrijheidsgevoel geven en die de indruk geven dat je zelf de regie hebt over je eigen tijd. Dit is een heel belangrijk thema en het wordt in de toekomst alleen maar belangrijker. We gaan immers steeds langer doorwerken. Noteer eens wat je op vakantie als positief heeft ervaren, wat je zo gelukkig maakte en probeer dat te vertalen naar je dagelijkse leven en werk. Hoeft niet groots en meeslepend, vaak zijn het de kleine dingen. Zorg dat als je er bent dat je niet alleen aanwezig bent voor de organisatie of de omgeving maar met name voor jezelf.”